W Rosji łaźnia ma prawdziwie kultowy status, który pochodzi z głębi wieków. Dla Rosjanina zabiegi kąpielowe to rytuał oczyszczenia ciała i ducha, uwielbiany przez przedstawicieli wszystkich klas.
Główną różnicą między łaźnią rosyjską jest to, że jest powszechna - w przeciwieństwie do europejskiej. Ale to stwierdzenie jest tylko w połowie prawdziwe. Spróbujmy prześledzić historyczny przebieg „reformowania” łaźni rosyjskich.
We wsiach
We wsiach łaźnie mógł wznosić każdy chłop, który miał wystarczającą powierzchnię. Prawo w żaden sposób nie ograniczało tej inicjatywy. Jedyną wadą takich łaźni parowych były częste pożary, dlatego umieszczano je w pobliżu zbiorników wodnych.
Takie łaźnie chłopi budowali dla własnej rodziny, tj. uważano je za prywatne. Ogrzewanie łaźni spadało w weekendy i wielkie święta. W łaźniach parowych tak naprawdę nie było oddzielnych pokoi damskich i męskich, ale najpierw mężczyźni i dzieci szli do łaźni, a potem kobiety.
We wsiach łaźnie ogrzewano na dwa sposoby - w kolorze czarnym i białym, w zależności od budynku. Pierwsza opcja dotyczyła budynków, w których dym trafiał do łaźni parowej, druga - jeśli dym odparował przez komin.
W miastach
W rosyjskich miastach do początku XIX wieku istniały łaźnie kombinowane. Pierwsze publiczne łaźnie parowe zaczęto budować na polecenie Aleksieja Michajłowicza. Były to parterowe budynki, w skład których wchodziła mydlarnia, szatnia i łaźnia parowa. Łaźnie publiczne wyróżniały się dostępnością - ich niski koszt sprawił, że były otwarte dla obywateli wszystkich klas. W łaźniach parowych mogli przebywać jednocześnie kobiety i mężczyźni.
Katarzyna II położyła kres tym „wolnościom”. Chciała wprowadzić Rosję w tradycje Europy i nieustannie spoglądała wstecz na życie krajów zachodnich. Dlatego cesarzowa postanowiła zaprzestać wspólnej kąpieli. Jednak przez kilkadziesiąt lat ta decyzja miała charakter czysto formalny. W rzeczywistości zasady te weszły w życie dopiero na początku XIX wieku - za panowania Aleksandra I.
Opinia obcokrajowców
Zagraniczni podróżnicy od dawna byli zszokowani zwyczajami kąpieli w Rosji. Przyczyna takiej postawy tkwi nie tylko w braku „separacji płci” podczas mycia, ale także w samej ceremonii kąpieli. Zachodnim gościom zupełnie obce było chłostanie dębowych wieńców czerwienią i wysoką temperaturą. W krajach europejskich nie było zwyczaju rozpryskiwania wody na rozżarzonych węglach, ponieważ ten zwyczaj wydawał im się duszący.
Cudzoziemcy nie widzieli sensu w kontrastowych procedurach, które są bardzo lubiane przez rosyjskich sanitariuszy. Bieganie, nurkowanie przez lodową dziurę z lodowatą wodą lub ocieranie się o śnieg - wszystkie te działania, które są powszechną praktyką Rosjan, wydawały się odwiedzającym zupełnie dzikie i niezrozumiałe.
Niektórzy zagraniczni podróżnicy specjalnie odwiedzili Rosję, aby zobaczyć tę niezwykłą ceremonię.